Hành trình số hóa nông nghiệp của đồng bào dân tộc thiểu số ở Nậm Pồ
Từ một huyện nghèo biên giới của tỉnh Điện Biên, Nậm Pồ đang từng bước thay da đổi thịt khi đồng bào dân tộc thiểu số mạnh dạn tiếp cận công nghệ thông tin và thương mại điện tử để sản xuất và tiêu thụ nông sản. Những hợp tác xã (HTX) điển hình trở thành “đầu tàu” trong hành trình chuyển đổi số, nâng cao giá trị sản phẩm, tạo việc làm và thay đổi tư duy sản xuất của người dân. Hành trình này có sự đồng hành bền bỉ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Điện Biên.
Nậm Pồ là huyện biên giới với hơn 90% dân số là đồng bào dân tộc thiểu số như Mông, Thái, Khơ Mú. Trước đây, sản phẩm nông nghiệp chủ yếu phục vụ nhu cầu tự cung tự cấp, đầu ra không ổn định, phụ thuộc vào thương lái. Việc tiếp cận công nghệ, đặc biệt thương mại điện tử, là điều gần như xa vời với người dân miền núi.
Trong ba năm gần đây, thực tế đã dần thay đổi. Các HTX kiểu mới như HTX Dịch vụ nông nghiệp và du lịch Sin Suối Hồ hay HTX Nông nghiệp tổng hợp Na Cô Sa tiên phong ứng dụng công nghệ thông tin vào quản lý, sản xuất và tiêu thụ nông sản. Sản phẩm không còn chỉ được bán tại chợ phiên hay qua người quen, mà đã xuất hiện trên các sàn thương mại điện tử như Postmart.vn, Voso.vn, Shopee hay Tiki, mở rộng thị trường ra khắp cả nước.
Được thành lập từ năm 2021, HTX Sin Suối Hồ (xã Si Pa Phìn) là một trong những đơn vị đi đầu. Với lợi thế vùng dược liệu quý như đương quy, xuyên khung, sâm vũ diệp, HTX đầu tư chế biến sâu, đóng gói bài bản và đẩy mạnh tiêu thụ qua sàn thương mại điện tử. Giám đốc HTX – anh Giàng A Tủa (người dân tộc Mông) – chia sẻ: “Trước đây sản phẩm chỉ bán quanh xã, nhiều vụ còn phải đổ bỏ. Nay nhờ bán trên mạng, khách hàng từ Hà Nội, TP.HCM đặt thường xuyên, thậm chí cả kiều bào nước ngoài.”
Hiện HTX có hơn 30 thành viên, tạo việc làm ổn định cho 60 lao động địa phương với thu nhập 4-6 triệu đồng/tháng. Doanh thu tăng gấp ba chỉ sau hai năm, đồng thời HTX còn kết hợp phát triển dịch vụ du lịch cộng đồng, quảng bá bản sắc văn hóa Mông đến khách hàng cả nước.
Tương tự, HTX Nông nghiệp tổng hợp Na Cô Sa xây dựng chuỗi sản xuất - tiêu thụ gạo tẻ dâu và rau hữu cơ theo tiêu chuẩn VietGAP. Nhờ thương mại điện tử, mỗi tháng HTX xuất đi cả tấn sản phẩm, mở rộng vùng trồng trên 15ha, liên kết với 70 hộ dân và tạo việc làm cho 25 lao động.
Các thành công bước đầu của Nậm Pồ không thể tách rời sự hỗ trợ từ Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX tỉnh Điện Biên. Từ đào tạo kỹ năng thương mại điện tử, xây dựng thương hiệu, kết nối thị trường, đến cung cấp thiết bị số, phần mềm quản lý, tem QR truy xuất nguồn gốc, những HTX ở Nậm Pồ đã từng bước chủ động số hóa sản xuất.
Nhờ vậy, người dân từ chỗ còn lạ lẫm với điện thoại thông minh, nay đã chủ động livestream, chụp ảnh sản phẩm, trả lời đơn hàng và xây dựng chiến lược bán hàng online. Sản phẩm nông sản, mật ong, thảo dược, gạo sạch hay thổ cẩm không chỉ tăng giá trị mà còn được thị trường cả nước biết đến.
Dù có nhiều tín hiệu tích cực, Nậm Pồ vẫn còn đối mặt với những khó khăn về hạ tầng mạng, nhân lực am hiểu công nghệ và kỹ năng số của người dân. Một số HTX chưa chủ động xây dựng chiến lược kinh doanh dài hạn trên nền tảng số.
Tuy nhiên, với sự vào cuộc quyết liệt của chính quyền, sự dẫn dắt của HTX điển hình và hỗ trợ thực chất từ Liên minh HTX, Nậm Pồ đang từng bước vượt qua rào cản. Mục tiêu trong thời gian tới là mở rộng mạng lưới HTX tham gia thương mại điện tử, xây dựng nhãn hiệu tập thể cho nông sản đặc trưng, đào tạo đội ngũ trẻ vận hành thương hiệu số và logistics. Khi đó, thương mại điện tử không chỉ là công cụ bán hàng mà còn là cầu nối để Nậm Pồ vươn lên mạnh mẽ trong thời đại kinh tế số.
